Każda sytuacja ma swoją przyczynę

Gdy mówimy o trudnościach klasowych, mamy na myśli niezadawalający stan rzeczy w odniesieniu do wychowanków.

Postarajmy się przeanalizować ten problem.

Szkoła stanowi dużą grupę, mniejszą jej częścią jest klasa, a w niej jest nasz uczeń.

Uczeń ma swoją osobowość, wiedzę o otaczającym świecie, bagaż doświadczeń, cele i umiejętności ich realizacji – jednym słowem jest niepowtarzalną jednostką.

Ta jedyna w swoim rodzaju, niepowtarzalna osoba funkcjonuje w określonej, specyficznej, charakterystycznej, właściwej tylko dla niej sytuacji społecznej.

To, kim jest nasz uczeń i w jakim jest właśnie miejscu na drabinie własnych potrzeb, wyznacza jego działania. Sposób działania jest ściśle związany z nabytymi w czasie całego życia umiejętnościami, a intensywność podejmowanej aktywności, uwarunkowana jest znaczeniem celu w zaspokojeniu aktualnej potrzeby.

Przykład:

Bardzo słaby uczeń marzy wyłącznie o tym, by przejść do następnej klasy, a bardzo dobry dąży do posiadanie wysokich wyników.

Musimy więc przede wszystkim zastanowić się, co jest priorytetem dla danego dziecka.

Szkoła to nie tylko nauka. Zastanówmy się ilu uczniów chodzi do szkoły tylko po to, by zdobywać wiedzę. Wiek szkolny to czas, w którym szczególnie istotne są więzi koleżeńskie, akceptacja, odnalezienie swojego miejsca w grupie. Właśnie tu w dużej mierze kształtuje się poczucie własnej wartości. Pełne ukształtowanie tej wartości związane jest z zaspokojeniem (w różnym stopniu) czterech potrzeb:

– przynależności, tj. bycia ważnym dla kogoś, świadomości bezpieczeństwa w relacji   z bliskimi osobami,

– poczucia własnej sprawczości – m.in. możliwości wypowiadania własnego zdania,

– szlachetności – poczucia bycia pomocnym,

– kompetencji – związanych z tym, co dziecko aktualnie robi.

Szczególnie cenne będą tu umiejętności społeczne, głównie w zakresie komunikacji  i współpracy.

Człowiek o wysokim poczuciu własnej wartości podejmuje przemyślane decyzje i sensownie zachowuje się w sytuacjach trudnych.

Na szacunek dla samego siebie w dużej mierze mają wpływ informacje zwrotne otrzymywane od innych.

Kształtujmy więc umiejętności społeczne! Pozwalają one na akceptację przez grupę i wtórnie na akceptację samego siebie.

Jak można wzmocnić poczucie własnej wartości ucznia?

– okazujmy zainteresowanie np. przez aktywne słuchanie,

– podkreślajmy sukcesy, a minimalizujmy porażki,

– bądźmy dobrymi modelami ról życiowych,

– starajmy się nie osądzać,

– nie etykietujmy, a mówmy o zdarzeniach,

– pozwólmy dzieciom wyrażać swoje opinie.

Uczmy dziecko traktować życie jako wyzwanie Pokazujmy, że dane zdarzenie nie jest problemem, a trudną sytuacją, z której można znaleźć wyjście.

. Podkreślajmy, że umiejętność pokonywania i rozwiązywania problemów jest siłą, potencjałem, a przede wszystkim mocną stroną dziecka.

Tego typu doświadczenia, są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania w dorosłym życiu. Wzmacniają one samoocenę, pozwalają przewidywać sukces (czyli ukierunkowują na cel) i podejmować działanie (czyli przyjmować postawę aktywną).

Istotnym elementem stanowiącym siłę napędową do działania jest więc samoocena. Samoocenę kształtują natomiast:

– postawy rodzicielskie,

– pozycja, odbiór dziecka w domu,

– wzajemne relacje w rodzinie,

– pozycja w grupie,

– rówieśnicy i ich postawy,

– oceny zewnętrzne,

– sukcesy lub porażki.

Doświadczanie wielu pozytywnych zdarzeń buduje ciekawość świata.

Przewaga porażek nad sukcesami skutkuje natomiast niskim poczuciem własnej wartości. Sytuacja taka każe szukać różnych sposobów na zaistnienie. Są to często zachowania destrukcyjne (tzw. trudne zachowania).Tylko na takiej płaszczyźnie dziecko przewiduje wówczas sukces.

Niestety, tu często dziecko spotyka kara, co tylko wzmacnia świadomość dotyczącą własnej niedoskonałości.

Powstaje błędne koło, ponieważ dziecko nadal powiela niepożądane zachowania,

 a wychowawca odbiera sytuację jako trudną.

Bardzo istotna jest więc interpretacja potrzeby, która kryje się za zachowaniem!

Przykład:

Zachowanie: chłopiec szura krzesłem.

Ocena zachowania: przeszkadza w prowadzeniu lekcji.

Ocena osoby: jest złośliwy.

Zachowanie to fakt, spostrzeżenie, czyli to, widzimy i słyszymy.

Ocena to wartościowanie, interpretacja zachowania, związana ze specyfiką percepcji odbiorcy.

Trzeba pamiętać, że ocena taka może być obarczona dużym ryzykiem błędu.

Tylko dokładna interpretacja zachowania i powyższa analiza szeregu doświadczeń dziecka, może skutkować podejmowaniem właściwych działań zapobiegawczych lub naprawczych.

Każda sytuacja ma swoją przyczynę! Pamiętajmy o tym, zanim zaczniemy działać!

Opracowanie: Renata Kozalska-Stachowiak – psycholog

Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Swarzędzu

 Filia w Pobiedziskach

Skip to content